Οι περισσότεροι άνθρωποι που υφίστανται αποκλεισμό εξομολογούνται ότι ακόμα κι ο ξυλοδαρμός, θα ήταν προτιμότερος από αυτό το σιωπηρό βασανιστήριο. Μπροστά στην αίσθηση ανυπαρξίας που βιώνουν, το ξύλο αν και επώδυνο, θα ήταν τουλάχιστον μια έμμεση αναγνώριση ότι υπάρχουν, ότι δεν είναι εντελώς ανάξιοι προσοχής.
Εξωφρενικό ακούγεται, αλλά η σχέση τα έχει αυτά. Τη μία στιγμή μας ανεβάζει στους ουρανούς και την αμέσως επόμενη μας κατεβάζει στα τάρταρα. Αυτή είναι η δύναμή της και αυτό είναι το ρίσκο που παίρνουμε κάθε φορά που αγαπάμε: δεν ξέρουμε σε ποιο άκρο θα καταλήξουμε.
Καταλήγουμε πολύ χαμηλά, όταν εκείνος, στον οποίο εμείς νιώθουμε τη μεγαλύτερη ανάγκη να μιλάμε, μας φέρεται σαν να μην αξίζουμε να είμαστε συνομιλητές.
Δεν ξέρω αν είναι μια μορφή κοινωνικού θανάτου, όπως λένε κάποιοι, αλλά σίγουρα είναι μια ύπουλη μορφή απόρριψης που, όπως κάθε απόρριψη, πλήττει τη βασική ανάγκη που μας κάνει ανθρώπους και μας κινητοποιεί: την ανάγκη να είμαστε αποδεκτοί.
Διαβάστε ακόμα: Η άλλη όψη του φαινομένου της σιωπής, δηλαδή η εμπειρία εκείνου που χρησιμοποιεί τη σιωπή ως όπλο εναντίον του άλλου, περιγράφεται στο άρθρο Η Σιωπή μου θα γίνει η Τιμωρία σου.
ΟΤΑΝ ΜΕ ΑΓΝΟΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΜΗΝ ΥΠΑΡΧΩ
Δεν έχει σημασία ο λόγος για τον οποίο ο άλλος μας αγνοεί. Είτε έχει διάθεση χειρισμού και τιμωρίας, είτε το κάνει από ανωριμότητα ή επειδή δεν ξέρει άλλο τρόπο, οι συνέπειες είναι ίδιες: αποσταθεροποίηση σε όλα τα επίπεδα, που εκδηλώνεται σε τρία στάδια (Williams, 2007):
Στάδιο 1ο: Γενικός συναγερμός
Ανεξάρτητα από το φύλο στο οποίο ανήκουμε ή την προσωπικότητά μας, η αίσθηση ότι μας αγνοούν προκαλεί ψυχολογικό πόνο εφάμιλλο με τον σωματικό. Δεν είναι θέμα αδυναμίας ή ελαττώματος – όπως δεν μπορούμε παρά να πονέσουμε όταν σπάμε ένα πόδι ή ένα χέρι, με τον ίδιο τρόπο δεν μπορούμε παρά να νιώσουμε συντετριμμένοι όταν αισθανθούμε ότι δεν υπάρχουμε στα μάτια του άλλου.
Η αίσθηση της σύνδεσης διακόπτεται βίαια και νιώθουμε την παρουσία μας να είναι ανεπιθύμητη ή να περνάει απαρατήρητη.
Αρχίζουμε να αμφιβάλλουμε για την αξία μας και τις ικανότητές μας κι αναρωτιόμαστε τι κάναμε για να αξίζουμε τέτοια συμπεριφορά.
Αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε κανένα έλεγχο της κατάστασης, ότι η φωνή μας δεν ακούγεται κι ότι δεν υπάρχει τρόπος να παρέμβουμε και να επηρεάσουμε τα γεγονότα.
Ξαφνικά, ο κόσμος χάνει το νόημα του και όλα μοιάζουν άσκοπα – δεν καταλαβαίνουμε γιατί συμβαίνουν όλα αυτά, ούτε καταλαβαίνουμε για ποιο λόγο βρισκόμαστε ακόμα εκεί και συνεχίζουμε.
Στάδιο 2ο: Απόπειρες αποκατάστασης της ισορροπίας
Ο εγκέφαλός μας, αντιλαμβανόμενος την απειλή, μας υπαγορεύει να κάνουμε κάτι για να σταματήσουμε να πονάμε. Μας πιάνει πανικός, ανυπομονησία και επιτακτική ανάγκη να διατηρήσουμε το δεσμό ώστε να πάψουμε να υποφέρουμε.
Συμμορφωνόμαστε με ό,τι φανταζόμαστε ότι είναι οι όροι του άλλου, γινόμαστε πειθήνιοι έως δουλοπρεπείς προκειμένου να κάμψουμε τις αντιστάσεις του και φτάνουμε στο σημείο να αναλαμβάνουμε εξολοκλήρου την ευθύνη, απολογούμενοι για φανταστικά εγκλήματα που υποτίθεται διαπράξαμε, με την ελπίδα ότι έτσι θα εξομαλυνθεί η κατάσταση.
Το κακό είναι ότι, τις περισσότερες φορές, δεν ξέρουμε για ποιο λόγο “τιμωρούμαστε”, οπότε οι απόπειρες επανασύνδεσης που κάνουμε χτυπάνε στα τυφλά. Ο άλλος σπανίως μας δίνει κάποιο στοιχείο, σε σημείο που αναρωτιόμαστε αν αντλεί ικανοποίηση από το μπέρδεμά μας, ενώ οι προσπάθειες να μπούμε στο κεφάλι του και να διαβάσουμε το μυαλό του ποτέ δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Στενοχωριόμαστε και, συγχρόνως, θυμώνουμε που παλεύουμε ολομόναχοι και αβοήθητοι για κάτι που μοιάζει με χαμένη υπόθεση.
Σε ακραίες περιπτώσεις, όταν σβήνει κάθε ελπίδα να κερδηθεί ξανά η αποδοχή, κάποιοι άνθρωποι γίνονται ανοιχτά επιθετικοί, προσπαθώντας να ανακτήσουν έτσι, τουλάχιστον τον έλεγχο. Τάσεις δολοφονίας, απόπειρες δολοφονίας ή πραγματικές δολοφονίες, ακόμα και μαζικές, όπως των πιτσιρικάδων που εισβάλλουν στα σχολεία και εξαπολύουν πυρ κατά πάντων, είναι πιθανό να συμβαίνουν στα πλαίσια του φαινομένου που συζητάμε (Williams, 2007).
Στάδιο 3ο: Παραίτηση
Αν γλυτώσουμε το φόνο, κάποια στιγμή, μετά από άπειρους τσακωμούς, ικεσίες ή οτιδήποτε άλλο σχετικό, οι αντοχές πέφτουν και τα αποθέματα ενέργειας εξαντλούνται.
Και τότε τα παρατάμε. Εδώ, μιλάμε για απελπισία, κατάθλιψη, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, ακόμα και κατατονία ή τάσεις αυτοκτονίας. Είναι το σημείο που πλέον ζούμε ως φαντάσματα παρατηρώντας πώς θα ήταν η ζωή αν δεν υπήρχαμε (Williams, 2007).
Ελάτε να μου διηγηθείτε την ιστορία σας και να βρείτε τη θέση σας στο χώρο και στο χρόνο.
ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΑΝΕΧΟΜΑΙ ΝΑ ΜΕ ΑΓΝΟΕΙΣ;
Παρόλο που ο αποκλεισμός επηρεάζει τους πάντες αδιακρίτως, δεν ξέρουμε πώς και γιατί επιλέγει ο καθένας να αντιδράσει όταν γίνεται στόχος (Williams, 2007).
Η αίσθησή μου είναι ότι, οι άνθρωποι που δεν έχουν καλύψει επαρκώς τις πρωταρχικές ανάγκες τους, “κινδυνεύουν” περισσότερο από τον αποκλεισμό, σε σχέση με εκείνους που φαίνεται να είναι πιο “γεμάτοι”. Μιλάμε για τους ανθρώπους που δεν ένιωσαν ποτέ αποδεκτοί, που αισθάνονται ότι δεν ανήκουν πουθενά, που έχουν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης, που δεν νιώθουν να έχουν έλεγχο στη ζωή τους και που αγωνίζονται να βρουν νόημα και σκοπό χωρίς να τα καταφέρνουν.
Όσοι μεγαλώσαμε με ένα γονιό που συνήθιζε να μας αγνοεί προκειμένου να μας τιμωρήσει ή να μας εξαναγκάσει να κάνουμε εκείνο που ήθελε, έχουμε προγραμματιστεί έτσι ώστε να συμμορφωνόμαστε στους άλλους προκειμένου να κερδίσουμε λίγα ψίχουλα αποδοχής.
Ως παιδιά δεν είχαμε την επιλογή να θυμώσουμε και να απαιτήσουμε δίκαιη συμπεριφορά, ούτε αντέχαμε να σκεφτούμε ότι ο άνθρωπος από τον οποίο ήμασταν απολύτως εξαρτημένοι ήταν ένας άνθρωπος σκληρός ή αδιάφορος. Η ιδέα αυτή, όχι απλά δεν αντέχεται συναισθηματικά από τον παιδικό ψυχισμό, αλλά, εν δυνάμει, είναι και απειλητική για τη ζωή.
Το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε τότε, ήταν να στρέψουμε τα αρνητικά συναισθήματα μέσα μας και να πάρουμε το φταίξιμο πάνω μας: “εγώ φταίω που δεν μου μιλάει, αν ήμουν καλό παιδί θα μου μιλούσε”. Με αυτό τον τρόπο νιώθαμε ότι υπήρχε περιθώριο βελτίωσης της θέσης μας, πιστεύαμε ότι αν “διορθωνόμασταν” και γινόμασταν όπως μας ήθελε, ο γονιός θα μας “συγχωρούσε” και θα άρχιζε να μας μιλάει ξανά.
Μεγαλώσαμε λαμβάνοντας αποδοχή υπό όρους, άρα είμαστε εξαρτημένοι από την αποδοχή των άλλων, έχουμε την τάση να νιώθουμε ενοχή με το παραμικρό, δεν αντέχουμε την απόρριψη, δεν πιστεύουμε ότι αξίζουμε την προσοχή και τείνουμε να αναλαμβάνουμε την ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει, αγνοώντας τα όρια μεταξύ ημών και των άλλων.
Σχετικά θέματα: Για τις συνέπειες της έλλειψης αποδοχής κατά το μεγάλωμα, δείτε το άρθρο Έχασα τον Εαυτό μου Λόγω Έλλειψης Αγάπης. Για τη μεγάλη δυσκολία να διαχειριστούμε την απόρριψη, δείτε το άρθρο Απόρριψη σημαίνει Αξιολογηθήκαμε και Βρεθήκαμε Λίγοι. Για τη δυσκολία οριοθέτησης, δείτε το άρθρο άρθρο Για Όλα Υπάρχει ένα Όριο.
Αν έτσι μεγαλώσαμε και έτσι είμαστε, δεν είναι τυχαίο που ο αποκλεισμός πατάει όλα τα κουμπιά μας. Είμαστε οι κατάλληλοι άνθρωποι στην κατάλληλη θέση, ο αποκλεισμός είναι παλιός γνώριμος. Μας κάνει να ξεθάβουμε όλα τα μέσα άμυνας που αναπτύξαμε ως παιδιά: υπομονή και συμμόρφωση για λίγη αποδοχή, αντοχή στην σκληρότητα και την αδιαφορία, ανθεκτικότητα στις βαριές και ανθυγιεινές συνθήκες.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Κουβαλώντας αυτή την εμπειρία, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να διαλέξουμε ανθρώπους χειριστικούς για να σχετιστούμε. Όχι μόνο επειδή είναι κάτι που έχουμε ζήσει και το ξέρουμε καλά, αλλά κι επειδή έχουμε φτάσει να πιστεύουμε ότι το να μας στερεί την προσοχή ο άνθρωπος που αγαπάμε και υποτίθεται μας αγαπά, είναι κάτι κανονικό και συνηθισμένο.
ΥΠΟΜΕΝΩ, ΠΑΛΕΥΩ, ΑΛΛΑΖΩ Ή ΦΕΥΓΩ;
Το κακό είναι ότι η έρευνα δεν έχει απαντήσει ακόμα στο πώς σταματάει ο αποκλεισμός ή πώς μπορούν να μειωθούν οι επιπτώσεις του (Zadro et al., 2007).
Έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ το θέμα, προτείνονται ή ανοίγονται, χοντρικά και εντελώς σχηματικά, τέσσερις δρόμοι:
1. Συνεχίζουμε παθητικά να το υπομένουμε
Επειδή νιώθουμε ότι τον άλλον τον αγαπάμε ή επειδή εξαρτόμαστε οικονομικά από κείνον ή επειδή δεν πιστεύουμε στις δυνάμεις μας να αλλάξουμε τα πράγματα ή επειδή πιστεύουμε ότι είναι αργά πια να δούμε τα θέματά μας, δηλαδή τι μας οδήγησε σε αυτή τη σχέση και τι μας κρατάει σε αυτή.
Το τίμημα που πληρώνουμε μένοντας, είναι ότι μονίμως πνίγουμε τις δικές μας ανάγκες και καταπίνουμε όσα πραγματικά νιώθουμε και αισθανόμαστε, επειδή τρέμουμε στην ιδέα να αντιμετωπίσουμε τη σιωπή για ακόμα μία φορά. Καταπιέζοντας τον αυθεντικό εαυτό μας, προφανώς, συσσωρεύουμε πίκρα, θυμό και απωθημένα, αλλά είναι ο μόνος τρόπος να διατηρήσουμε τη σχέση.
Επιφανειακά, τα πράγματα μοιάζουν να διευθετούνται, αλλά συνήθως πρόκειται για ισορροπία του τρόμου. Η απειλή και ο φόβος δεν σταματούν να πλανιούνται στον αέρα, η σχέση ποτέ δεν γίνεται αρκετά ασφαλής και η αποσύνδεση μεταξύ των δύο, έπειτα από πολλαπλά επεισόδια αποκλεισμού, είναι μάλλον μη αναστρέψιμη.
2. Μένουμε και πληρώνουμε με το ίδιο νόμισμα
Επειδή μπερδεύουμε την εξάρτηση με την αγάπη ή επειδή νιώθουμε ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να παλέψουμε τη φωτιά με τη φωτιά.
Δεν έχουμε καμία διάθεση να κοιτάξουμε τον εαυτό μας και να δούμε τα θέματά μας, είμαστε θυμωμένοι και πληγωμένοι και θέλουμε να πληγώσουμε και να πονέσουμε. Κουραστήκαμε να φερόμαστε πολιτισμένα και να παριστάνουμε τους υπεράνω, αγνοούμε κι εμείς τον άλλο και μπαίνουμε σε παιχνίδια δύναμης μαζί του.
“Πέφτουμε στο επίπεδο του” και απαντάμε στην κακοποίηση με κακοποίηση, θέλοντας να του δώσουμε μια γεύση από το δικό του φάρμακο, “μιλώντας” του στη μόνη γλώσσα που φαίνεται να καταλαβαίνει.
Το παιχνίδι αυτό είναι επικίνδυνο κι έχει απρόβλεπτες συνέπειες, ο καθένας προχωράει με ατομική του ευθύνη.
3. Μένουμε και προσπαθούμε να αλλάξουμε
Επειδή τον άλλον τον αγαπάμε κι επειδή δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε χωρίς να αγωνιστούμε πρώτα. Επειδή ξέρουμε, πιστεύουμε ή ελπίζουμε ότι ο άλλος κατά βάθος δεν έχει κακή πρόθεση.
Ψύχραιμα και χωρίς κατηγορίες, του δηλώνουμε ότι όποτε νιώσει έτοιμος θα είμαστε εκεί να μιλήσουμε και μετά τον αφήνουμε στην ησυχία του, ενώ εμείς συνεχίζουμε τη ζωή μας εστιάζοντας στον εαυτό μας. Η ιδέα είναι ότι αν καταφέρουμε να μην μας ελέγχει ο αποκλεισμός, αργά ή γρήγορα, ο άλλος θα τον σταματήσει αφού πλέον δεν θα πετυχαίνει το σκοπό του.
Αυτό που κάνουμε είναι ότι προσπαθούμε να δούμε τα θέματα μας και να αλλάξουμε τον εαυτό μας ΕΝΤΟΣ της σχέσης, ελπίζοντας ότι η δική μας αλλαγή θα επιφέρει αλλαγή στη δυναμική της σχέσης, στην οποία, νέα δυναμική, ο άλλος δεν μπορεί παρά να προσαρμοστεί εφόσον επιθυμεί να παραμείνει στη σχέση.
4. Φεύγουμε
Επειδή εκτός από τον άλλο, αγαπάμε και τον εαυτό μας και τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο.
Επειδή εμείς αλλάξαμε τους τρόπους μας, αλλά εκείνος δεν θέλησε να αλλάξει τους δικούς του. Επειδή εκείνος δεν θέλει να είναι μαζί μας αν δεν μπορεί να μας ελέγξει.
Φτάνει η στιγμή που αρνούμαστε να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο και ενέργεια στην προσπάθεια να μάθουμε έναν ενήλικα να φέρεται ως ενήλικας όταν θυμώνει. Καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι δική μας δουλειά να “θεραπεύσουμε” τους άλλους, πόσο μάλλον αν δεν μας το ζητήσουν και δεν το επιθυμούν.
Είναι η στιγμή που επιτρέπουμε στον εαυτό μας να σταματήσει να προσπαθεί να διορθώσει κάτι που δεν διορθώνεται και να ζητά εξηγήσεις από κάποιον που αρνείται να μιλήσει. Βγάζουμε τον εαυτό μας από το ρόλο του θύματος και στρέφουμε το φακό σε εμάς και τα θέματά μας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη του εαυτού μας.
Για να μπορέσουμε να τερματίσουμε αυτή την, έτσι κι αλλιώς, ταλαιπωρημένη σχέση θα χρειαστεί μάλλον να χτίσουμε λίγο την αυτοεκτίμησή μας, να μην φοβηθούμε την μοναξιά και να μην πανικοβληθούμε μπροστά στο άγνωστο που μας περιμένει. Η σύναψη δεσμών μετά από μια τέτοια σχέση δεν θα είναι εύκολη. Η ευαισθησία μας στην απόρριψη είναι πιθανό να έχει ενταθεί και ίσως μας πάρει κάποιο χρόνο μέχρι να “δυναμώσουμε” και να μπορέσουμε να εμπιστευτούμε ξανά.
Είναι δύσκολος δρόμος, μερικές φορές δεν διανύεται χωρίς βοήθεια, όμως δεν είναι ακατόρθωτο – όπως λέμε συχνά, το πρώτο βήμα είναι το δυσκολότερο.
Σχετικά θέματα: Η απόρριψη ως πολύτιμη ανθρώπινη εμπειρία και ευκαιρία να εστιάσουμε στον εαυτό μας και να δούμε την αλήθεια μας, στο άρθρο Πώς Ξεπέρασα και Έφτασα να Αγαπώ την Απόρριψη. Η χρησιμότητα της θεραπευτικής εμπειρίας όταν η ύπαρξη καθίσταται ανούσια, αφόρητη ή μπερδευτική, στο άρθρο Η Ψυχοθεραπεία και Πότε την Επιλέγω.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ;
Δεν υπάρχουν συμπεράσματα.
Ο καθένας αποφασίζει για τον εαυτό του και είναι υπεύθυνος για τις μεθόδους επικοινωνίας που χρησιμοποιεί και τους ανθρώπους που επιλέγει. Είναι δικαίωμά μας να φερθούμε ώριμα ή ανώριμα, να εκφραστούμε ευθέως ή πλαγίως, να προσπαθήσουμε να χτίσουμε ή να προσπαθήσουμε να διαλύσουμε.
Το θέμα είναι αν οι κόσμοι και οι τρόποι μας ταιριάζουν. Ή συναντιόμαστε σε ένα κοινό τόπο ή χωρίζουν οι δρόμοι μας.
Ας πάρουμε μια απόφαση, αν όχι για άλλο λόγο, τουλάχιστον επειδή η γκρίνια είναι το πιο ανώφελο, περιττό και λιγότερο γοητευτικό χαρακτηριστικό του κόσμου.
Η ΑΛΛΗ ΟΨΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΤΗ ΣΙΩΠΗ
Zadro, L., Arriaga, X. & Williams, K. D. (2007). Relational Ostracism. Draft of Presentation at the 10th Annual Sydney Symposium of Social Psychology, ‘Social Relationships: Cognitive, Affective, and Motivational Proceses’.
Williams, K. D. (2007). Ostracism. Annual Review of Psychology, (58:425-52).
33 Σχόλια
Εξαιρετική προσέγγιση κ ανάλυση . Προσαρμοσμένη πλήρως στην πραγματικότητα αναφέρονται ακριβώς πράγματα όπως όντως συμβαίνουν σε εμένα κ σε πολλούς από εμάς φαντάζομαι και η βοήθεια και στήριξη που νιώθω διαβάζοντας το είναι μεγάλη. Ευχαριστώ.
Εγώ σας ευχαριστώ θερμά.
Με συγκινεί που λέτε ότι βρήκατε αλήθειες σε όσα διαβάσατε.
Να είστε καλά.
Πολύ ωραίο άρθρο. Θα ήθελα να κάνω μια ερώτηση.Έχω χωρίσει εδώ και 2 μήνες με έναν άνθρωπο που είχα 2 χρόνια σχέση.Του εξήγησα ακριβώς τους λόγους για τους οποίους πήρα αυτήν την απόφαση με ευγενικό αλλα συνάμα και “ωμό” τρόπο μιας και δεν ήθελα να του αφίσω περιθόριο ελπίδας.Από τότε με πέρνει κάθε μέρα τηλέφωνα και μου στέλνει μηνύματα τα οποία εχουν άλλοτε ικετευτικό και άλλοτε επιθετικό χαρακτηρα.Μάλιστα μια φορά πήγε να χειροδικίσει και εναντίον μου.Στην αρχή δέχτηκα πολλές φορές να του μιλήσω και να του εξηγήσω πάλι πως έχει η κατάσταση.Από τη στιγμή που συνέχιζε όμως και του εξήγησα πολλές φορές οτί αυτό άρχισε να με καταπιέζει και να με ενοχλεί ,σταμάτησα να του μιλάω και δεν απαντάω πουθενά.Δεν θέλω να του κανω τον ψυχολογικό πόλεμο που περιγράφετε παραπάνω , ίσα ίσα πληγώνομαι και εγώ πολύ οταν μπαίνω σε αυτήν την διαδικασία.Παρόλα αυτά δεν ξέρω με τι τρόπο να προσεγγίσω το πρόβλημα μου.Αν έχετε κάποια συμβούλη θα με ευχαριστούσε πολύ να την διαβάσω.Ευχαριστώ εκ των προτέρων
Σας ευχαριστώ πολύ για το μήνυμά σας.
Όπως εγώ το καταλαβαίνω, η διακοπή της επικοινωνίας εκ μέρους σας δεν μπορεί να θεωρηθεί ψυχολογικός πόλεμος, ούτε έχει σχέση με όσα περιγράφονται στο άρθρο – είναι τελείως διαφορετική περίπτωση.
Αντιλαμβάνομαι ότι δεν σας είναι καθόλου εύκολο αυτό που περνάτε, αλλά δεν νομίζω ότι θα ήταν υπεύθυνο να σχολιάσω κάτι παραπάνω απλώς διαβάζοντας ένα μήνυμα.
Εύχομαι να πάνε όλα όπως τα θέλετε.
Σας ανακάλυψα τυχαία, πολυ ενδιαφέρων το άρθρο σας και το site.
Καλώς ήρθατε Xenia, ελπίζω να μείνετε στην παρέα για πολύ πολύ καιρό!
Καταπληκτικό άρθρο!μπράβο σας!μιλήσατε στην καρδιά μου που υποφέρει! Ευχαριστώ!
Σας ευχαριστώ θερμά, έχει μεγάλη αξία για μένα το ότι σας άγγιξε το άρθρο μου.
Εγώ – πέραν της αξιολόγησης του άρθρου σας με άριστα – θα μείνω σε αυτό που μου έκανε εντύπωση και έχει να κάνει με το “δεν υπάρχουν συμπεράσματα” – άρα υπάρχει η επιλογή της απόφασης και η ανάληψη της ευθύνης. Το θεωρώ σημαντικό και χαίρομαι που επιτέλους βλέπω ψυχολόγο να μη προσπαθεί να “καθοδηγήσει” στην απόφαση (είτε έμμεσα είτε άμεσα). Μιλάω από προσωπική εμπειρία καθώς έχω έρθει σε ρήξη δύο φορές στο παρελθόν με ψυχολόγους “καθοδηγητές”. Να είστε καλά.
Κύριε Παπαδόπουλε θίγετε ένα πολύ λεπτό ζήτημα.
Η γνώμη μου είναι ότι όλοι, μαζί κι εγώ, έχουμε συγκεκριμένες θέσεις και απόψεις και δεν μπορούμε να τις κρύψουμε όσο και να το προσπαθούμε.
Αν πραγματικά καταφέρνω και δεν επιβάλλω τις δικές μου, όπως το λέτε, είναι για μένα μεγάλη επιτυχία.
Σας ευχαριστώ για το σχόλιο και τα καλά σας λόγια.
Εξαιρετικό ! Υπέροχα λόγια ! Σκιαγραφήσατε την ψυχή μου !
20 χρόνια τώρα Υπομένω(σίγουρα), Παλεύω(σίγουρα) , Αλλάζω (έτσι νομίζω) αλλά γιατί δεν φεύγω ?
Σας ευχαριστώ!
Πόσο ειλικρινής και και πόσο γενναία αυτοσαρκαστικός τρόπος να το παρουσιάζετε, χωρίς να κουκουλώνετε την πίκρα και κούρασή σας!
Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο και εύχομαι να είστε καλά πρώτα απ’ όλα με τον εαυτό σας, ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο.
καλημερα κ φατουρου καταλαβα παρα μα παρα πολυ σε οσα αναφερεσθε αλλα επειδη η ποριψι ειναι απο το παιδι μου δεν μπορω να τα διαχιριστω και βεβεα οταν ειναι 45 χρονων απλα σεβομε την επιθυμια της σας ευχαριστω πολυ μου εκαναν πολυ καλο!!!t
Και σε εμένα συμβαίνει αυτό περίπου δυο χρόνια τώρα. Από την αδερφή μου. Χωρίς προειδοποίηση. Χωρίς καυγά. Σε εξαδερφη είπε « για ποιο λόγο να έχω επαφές με κάποιον που με έχει απογοητεύσει τόσες φορές;» Έχω περάσει από τοοοοοσα πολλά στάδια. Κάποιες φορές έξαφνα περπατάω και μπορεί να δω την αντανάκλαση μου σε μια βιτρινα και Νοιώθω πως ζω ενώ με έχουν πυροβολήσει θανάσιμα. Crazy stuff. .
σέβομαι ότι είναι μια προσωπική απόφαση αλλα ταυτόχρονα επηρεάζει καθημερινά τόσους πολλούς ανθρώπους ποικιλοτρόπως που είναι τρομακτικό! Με καθαρότητα και την όποια οξυδέρκεια μου πιστεύω οτι το κάνει ασυνείδητα για να τιμωρήσει τους γονείς μας για ολα τα μπράβο που δεν άκουσε. Αλλά δεν μπορώ να το συζητήσω ούτε με αυτούς , είμαστε αλλα λόγια να αγαπιόμαστε , γιατί δεν προτίθεμαι να τους κάνω την μεταξύ τους ψυχανάλυση. Αυτά μας έφτασαν εδώ. Οι προσωπικές παρεμβάσεις, κριτικές και αξιολογήσεις. Όλων προς όλους. Και η ίδια το έκανε και το κάνει σίγουρα ακόμα. Απλά εγώ για κάποιο λόγο « τιμωρήθηκα». Πονάει κάποιες μέρες. Είναι δύσκολο να είναι ζωντανός κάποιος αλλά να μην έχω πρόσβαση σε αυτόν.. Της τηλ περίπου μια φορά στους τρεις μήνες μπας και απαντήσει αλλα φεύ. Σε κάθε περίπτωση έμαθα πως είναι λάθος να μην δεχόμαστε τον άλλον όπως είναι και να του προτείνουμε βελτιώσεις. Σε μιαν άλλη ζωή θα το έκανα αλλιώς με την πρώτη μου οικογένεια. Τώρα βιώνω κάθε πατρική οικογενειακή στιγμή με συναισθηματική απόσταση, λίγο παγωμάρα, πολύ στρες και αμίλητες ανάγκες. Ολλλλα καλλλλα
Έφτασα σε αυτό το άρθρο διαβάζοντας το προηγούμενο (Η Σιωπή μου Θα Γίνει η Τιμωρία σου). Ταυτίστηκα αμέσως. Επιτέλους κατάλαβα τι μου συνέβαινε τα τελευταία 5-6 χρόνια, και πως εξηγείται αυτό που μου συμβαίνει τώρα…
Ήμουν ο αποδέκτης του εξοστρακισμού. Στην αρχή επέλεξα να μείνω και να αλλάξω, ώσπου είδα ότι δεν αλλάζει τίποτα, αντίθετα χειροτερεύουν τα πράγματα. Τελικά κατέληξα (περνώντας από την παθητική υπομονή) στα αντίποινα, χωρίς καν να το καταλάβω. Οι επιπτώσεις ήταν ισοπεδωτικές, τόσο για μένα όσο και για αυτήν… Ο χωρισμός δεν ήταν ποτέ επιλογή για μένα.
Τώρα πλέον, εν όψει διαζυγίου (αυτή με άφησε τελικά) βιώνω την απόλυτη ματαίωση. Νοιώθω ότι μακριά της είμαι ένα τίποτα, κι ότι έχει κάπου κρυμμένο ένα μαγικό κουμπί που, αν το πατήσει, θα σταματήσω να υπάρχω (και πρόκειται να το κάνει από στιγμή σε στιγμή, εκεί που μόλις θα έχω εφησυχαστεί και δεν θα το περιμένω). Όποτε χρειάζεται να μιλήσουμε, και υποψιάζομαι ότι αρχίζει άλλο ένα επεισόδιο σιωπής (ακόμα και με την παραμικρή παύση), νοιώθω να πονά όλο μου το σώμα και να χάνεται ο κόσμος γύρω μου.
Ξέρω ότι όλα αυτά κάποτε θα περάσουν, αλλά προς το παρόν παλεύω με την αυτολύπηση. Ενώ τα τελευταία χρόνια είχα καταντήσει να νοιώθω ότι η σύντροφός μου με _προσδιορίζει_, τώρα πλέον νοιώθω ότι με _ορίζει_!
Γιώργο, ευχαριστώ πολυ για την τιμή να μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία σας, η οποία κρίνοντας από τον γλαφυρό τρόπου που την περιγράφετε και τις λέξεις που χρησιμοποιείτε (εξοστρακισμός, παθητική υπομονή, αντίποινα, ισοπεδωτικές επιπτώσεις), καταλαβαίνω ότι ήταν (και είναι) πολύ ταλαιπωρητική για εσάς.
Η αίσθηση μου είναι ότι βιώνετε κάποιου είδους εξάρτηση από τη σχέση σας με τη σύζυγό σας, η οποία σας κάνει, όπως λέτε, να πιστεύετε ότι χωρίς εκείνη δεν υπάρχετε, παρόλο που ένα άλλο κομμάτι σας φαίνεται να καταλαβαίνει την “άρρωστη” φύση αυτής της εξάρτησης.
Δεν μπορώ να ξέρω αν ισχύει στην περίπτωση σας, αλλά πολλές φορές οι άνθρωποι βιώνουμε έντονη ματαίωση και πολύ δυσάρεστα συναισθήματα όταν έχουμε υπομείνει επί μακρό διάστημα μια κατάσταση η οποία μας φθείρει και στο τέλος ο άλλος επιλέγει να την τελειώσει, κάνοντας μας να αισθανθούμε ότι όλη η υπομονή και οι “θυσίες” μας έγιναν για το τίποτα.
Και πάλι σας λέω ότι αισθάνομαι σαν να παλεύετε με μία εξάρτηση – ένα κομμάτι του εαυτού σας φαίνεται να βλέπει καθαρά το πόσο κακό του κάνει αυτή η ιστορία (και μάλιστα σκέφτεται ότι κάποτε όλα αυτά θα περάσουν) και ένα άλλο κομμάτι σας φαίνεται να ορίζεται πλήρως από τη σύντροφό σας και να αισθάνεται ότι δεν είναι τίποτα χωρίς εκείνη.
Αν μου επιτρέπετε, θα ήθελα να σας ευχηθώ να μετατραπεί η αυτολύπηση που νιώθετε σε γνήσια συμπάθεια προς τον εαυτό σας για όλα αυτά που περνάει, ώστε να μπορέσετε ίσως (όταν θα είστε έτοιμος) να κινηθείτε προς μία κατάσταση περισσότερο ωφέλιμη για εσάς.
Και πάλι σας ευχαριστώ για το μοίρασμα και εύχομαι να βρείτε διέξοδο σε όλα αυτά το συντομότερο δυνατό.
Ευχαριστώ για την απάντηση, η οποία επιβεβαιώνει (κατά τις προσδοκίες μου, ομολογώ) το δικό μου “απολογισμό” πάνω στην κατάσταση. Πράγματι συνειδητοποιώ τώρα πλέον τη νοσηρή διάσταση αυτής της εξάρτησης, και πράγματι βλέπω ότι ο μόνος δρόμος έξω από αυτό είναι η μετατροπή της αυτολύπησης σε συμπάθεια προς τον εαυτό μου.
Το “δίχτυ ασφαλείας” για μένα ήταν η ύπαρξη της εξάχρονης κόρης μας, η οποία υπήρξε για μία περίοδο ο μόνος λόγος που με παρακινούσε να συνεχίσω να υπάρχω. Ξεκινώντας από εκεί, σιγά σιγά βρίσκει κανείς κι άλλους λόγους.
Αν με ρωτήσει κάποιος αυτόν τον καιρό, θα του πω ότι το μεγαλύτερο βασανιστήριο για τον άνθρωπο είναι να ξέρει το δρόμο που θέλει να βαδίσει, αλλά να φοβάται να το κάνει. Όμως, τουλάχιστον ο δρόμος είναι εκεί.
Και πάλι ευχαριστώ για την πολύτιμη απόκρισή σας. Εύχομαι καλές γιορτές, προσωπικές επιτυχίες και γαλήνη ψυχής!
Μια αποκάλυψη για μένα και τα δυο άρθρα…
εγκλωβισμένη, λόγω συμπεριφοράς μητέρας, σε σχέσεις που επαναλάμβαναν το ίδιο μοτιβο της σιωπής όσο και να τους είχα προσφέρει τα πάντα…
Συχνά, “χρειάζεται” να επαναλάβουμε πολλές φορές ένα μοτίβο συμπεριφοράς προκειμένου να το συνειδητοποιήσουμε και να μπορέσουμε να το σπάσουμε και αισθάνομαι ότι βρίσκεστε πλέον σε αυτό το σημείο…
Ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο.
Διαβαζοντας και τα δυο αρθρα που σχετιζονται με τον αποκλεισμο εμεινα εκπληκτη που αυτο που βιωνω δεκα χρονια τωρα εχει ονομα και συμβαινει και σε αλλους… μου ανοιξατε τα ματια , και μου δωσατε μια ελπιδα οτι δεν ειναι κατι που κανω εγω λαθος , αλλα μια παγια τακτικη ελεγχου… εγω χωρις να ξερω που θα με βγαλει , ακολουθησα το δρομο της αδιαφοριας (φαινομενικης για εκεινον καθως στην πραγματικοτητα βασανιζομαι ακομα ) , πραγμα που οδηγησε τελικα στην μικρη αμβλυνση της συμπεριφορας αυτης απο μερους του.Παρολα αυτα συμβαινει συνεχεια , εστω σε πιο μικρο βαθμο , και με εξουσιαζει διοτι η συμπεριφορα μου εξαρταται απο την αγωνια μου μηπως θυμωσει παλι… το προβλημα μου ειναι οτι εχουμε και ενα παιδακι , και γιαυτο οι επιλογες μου περιοριζονται , διοτι φοβαμαι μηπως την πληγωσω με εναν χωρισμο….
Αγαπητή κυρία Παπαδοπούλου σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο – χαίρομαι που μέσα από τα άρθρα μου μπορέσατε να πλαισιώσετε και να δώσετε ένα νόημα στην εμπειρία σας, καθώς και να νιώσετε λιγότερο μόνη διαπιστώνοντας ότι και άλλοι άνθρωποι βιώνουν παρόμοιες εμπειρίες.
Καταλαβαίνω ότι έχετε δοκιμάσει διάφορους τρόπους διαχείρισης της όλης κατάστασης και ακόμα καταλαβαίνω τους δισταγμούς σας να πάρετε οριστικές αποφάσεις (μένω ή φεύγω).
Επιτρέψτε μου να σας πω ότι χαίρομαι που σταματήσατε να θεωρείτε τον εαυτό σας υπεύθυνο για την κατάσταση – το λέω αυτό γιατί πιστεύω ότι η στιγμή που αρχίζουμε να κατηγορούμε τον εαυτό μας λιγότερο (και άρα να τον βλέπουμε με περισσότερη συμπάθεια) είναι η στιγμή που αρχίζουμε να του φερόμαστε καλύτερα και να τον προστατεύουμε αποτελεσματικότερα.
Εύχομαι να ισχύσει και στη δική σας περίπτωση αυτό.
Καλησπερα κ. Φατουρου. Εγω ειμαι 24 ετων και εχω προβλημα με τον 28χρονο κολλητο μου επι 4 χρονια ο οποιος ξαφνικα σταματησε καθε ειδους επικοινωνια μαζι μου.. και το αρθρο σας με βοηθησε αρκετα ομως ειμαι τοσο προβληματισμενη και πληγωμενη αφου πλεον σκεφτομαι ενοχικα μηπως του εχω κανει κατι κακο. Ειναι γενικως ανθρωπος με εγωισμο και χειριστικος αφου θελει συχνα να γινεται το δικο του ακομα και σε πραγματα που δεν τον αφορουν οπως το οτι καπνιζω. Συμβουλευτηκα φιλες μου και ολες μου λενε πως λογω ενος σκηνικου με το καπνισμα “παιζει το τελευταιο του χαρτι” για να το κοψω αφου πριν απο αυτο μιλουσαμε κανονικα. Έχουμε μια ιδιαιτερη σχεση . Για πολλους παραπανω απο φιλικη. Κ ισως εχουν δικιο. Δεν ξερω. Με νοιαζεται οπως και γω και καταλαβαίνω και χαιρομαι για αυτο ομως ο τροπος του είναι εντελως ανωριμος κ ενω καταβαθος πιστευω πως ειναι ικανος να μου κραταει μουτρα για αυτο τ λογο που σας ειπα βαζω με το μυαλο μου τα χειροτερα και ανησυχω μηπως τον χασω. Εχω προσπαθησει να επικοινωνησω και να ζητησω να μου πει ενα λογο για την αδιαφορια του ομως δεν υπάρχει καμια απαντηση. Μονο μια ευχη για τη γιορτη του πατερα μου σε ενα τυπικο μήνυμα και αυτο πριν τις δικες μου προσπαθειες προσεγγισεις. Ειμαι πολύ στεναχωρημενη νιωθω αδικημενη λογω αυτης της συμπεριφορας παρολο π γνωριζω την αγαπη του προς εμενα. Οσο και αν με ποναει σε περίπτωση που γυρισει θελω να θεσω τους ορους μου γιατι δεν θα ανεχτώ ξανα τετοιου ειδους συμπεριφορα. Θεωρω πως ακομα κι αν εχω κανει κατι αξιζω μια απαντηση και μια εξηγηση. ετσι δεν ειναι? (Δεν σας ειπα οτι πηρα απο αλλο αριθμο και το σηκωσε μια κοπελα και με ρωτησε ποια ειμαι κ μολις καταλαβαν γέλασαν και το εκλεισαν). Δε θελω να χανω απο τη ζωη μου ανθρωπους ειδικα αυτον ομως θελω να βαλω τα ορια μου αν επικοινωνησει. Εσεις πιστεύετε οτι θα το κανει?
Αγαπητή Ραφαέλα, έχω ήδη εκφράσει την άποψή μου μέσω email για το ζήτημα που αντιμετωπίζετε. Εν συντομία θα επαναλάβω εδώ ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, το μόνο που περνάει από το χέρι μας να κάνουμε είναι να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας γύρω από αυτό που βιώνουμε, να αφήσουμε το χρόνο και τον άλλον άνθρωπο να κάνουν τη “δουλειά” τους και να είμαστε προετοιμασμένοι να πενθήσουμε τις απώλειες που (αναπόφευκτα στη ζωή…) αντιμετωπίζουμε. Να είστε καλά.
Ενδεχεται αυτη η σιωπη να ειναι παντοτινη απο τη μερια της γυναικας κ μαλιστα οταν υπαρχει ενα μωρο στη μεση εστω κ να εφυγε ο αντρας οχι χωρις λόγο βεβαια..γονεις της στη μέση, γκρινια κλπ
Δεν είμαι σίγουρη αν κάνετε κάποια δήλωση ή εκφράζετε κάποιο ερώτημα με το σχόλιό σας, αλλά καταλαβαίνω ότι αντιμετωπίζετε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση στην παρούσα φάση της ζωή σας.
Εύχομαι όλα να πάνε καλά.
“Αισθάνομαι καθαρή εξάρτηση απο την ιστορία σαν ιστορία και με πονάνε τα γιατί όσον αφορά τη συμπεριφορά και τα μπερδέματα και τα μη ξεκάθαρα πράγματα.”
Καλημέρα σας
διαβασα στο φόρουμ το παραπάνω απόσπασμα από ανάρτησή της και νομίζω ότι περιγράφει ακριβώς και το δικό μου πρόβλημα. Επί 6 χρόνια ψάχνω ένα γιατί. Βέβαια πολλά από τα άρθρα σας δίνουν μια απάντηση πλην όμως αισθάνομαι ότι με τη γυναίκα που αγαπώ ίσως νάναι κάτι βαθύτερο. Ευχαριστώ. Θανάσης
Χαίρομαι που τα άρθρα μου σας προσέφεραν ένα λιθαράκι κατανόησης, παρόλο που κατανοώ ότι δεν απαντούν στο βαθύτερο γιατί σας.
Εύχομαι να βρείτε την απάντηση που ψάχνετε, ενώ συγχρόνως ελπίζω να εξετάζετε στο μυαλό σας το ενδεχόμενο ότι, μερικές φορές, δεν υπάρχει μόνο μία απάντηση αλλά πολύ περισσότερες και επίσης ότι, κάποιες άλλες φορές, απλώς δεν υπάρχει απάντηση…
Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιο.
………. !
!!!
Είμαι 28 χρόνων… Έχω υποστεί αυτό τον αποκλεισμό τουλάχιστον 5 φορές από κοπέλες που χωρίσαμε, και δεν κατάλαβα ποτέ γιατί. Αποκορύφωμα είναι ο τελευταίος χωρισμός μου με μια κοπέλα που ήμασταν δύο χρόνια μαζί, ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής, όλα ήταν φαινομενικά καλά, μια μέρα αποφάσισε ότι πρέπει να χωρίσουμε και αποτε δεν μου απάντησε ποτέ και δεν μου εξήγησε ποτέ γιατί να το κάνει αυτό.
Τραγική ειρωνία της υπόθεσης ήταν ότι εγώ ήμουν σίγουρος αυτή την φορά ότι δεν θα με παρατήσει έτσι, φαινόταν πολύ καλός και ευγενικός και ευαίσθητος άνθρωπος σε σημείο που απορώ πως γίνεται μέσα σε μια μέρα να τα διέγραψε όλα.
Εγώ προσπάθησα πάρα πολύ να της αλλάξω γνώμη αλλά αυτή αρνείται να μου συμπεριφερθεί σαν άνθρωπο και να μου πει έστω ένα “γιατί” μου συμπεριφερεται έτσι. Όχι γιατί χωρίσαμε, αλλά πώς γίνεται μια κοπέλα που πίστευα ότι δεν έχει καν σκληρό πρόσωπο στην ζωή της, που το βασικό χαρακτηριστικό της είναι η ευαισθησία της, ξαφνικά καιρό εννοώ, για μένα ήταν μέσα σε μια μέρα(ξέρω ότι για αυτή ήταν κάτι π σκεφτόταν καιρό αλλά για μένα όχι, ήταν μια μέρα), ξαφνικά δείχνει το πιο σκληρό πρόσωπο της σε έναν άνθρωπο που την λάτρευε.
Τελικα αφού έχασα κάθε ελπίδα στο να αλλάξει γνώμη, το μόνο που ήθελα ήταν να μου συμπεριφερθει σαν άνθρωπο, να με καταλάβει, να μου εξηγήσει.
Αλλά δεν θέλει. Το μόνο που μου απαντά, αν απαντησει, είναι “λυπάμαι, δνε έχω να πω και να κάνω τίποτα άλλο”.
Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί να το κάνεις αυτό σε καποιον άνθρωπο, και κυρίως γιατί να το κάνει αυτό σε μένα η ίδια.
Τέλος πάντων, η αλήθεια είναι ότι υποφέρω και πονάω αλλά διαβάζοντας το άρθρο, δεν υπήρξε έστω μια παράγραφος που διάβασα και δεν ταυτίστηκα στο 100%.
Τουλάχιστον, νιώθω λίγο καλύτερα με αυτό, γιατί με κάνει να αντιλαμβάνομαι ότι δεν είμαι παρανοϊκός που νιώθω έτσι αλλά μάλλον είναι εντός της αναμενόμενης ανθρώπινης συμπεριφοράς, οπότε σε ευχαριστώ πολυ
Αγαπητέ Δημήτρη, με αρκετή καθυστέρηση θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που μοιραστήκατε τις πολύτιμες εμπειρίες σας και που μιλήσατε τόσο θαρραλέα για το πόνο σας. Κατά τη γνώμη μου είναι σημαντικό που καταφέρνετε να νιώθετε λιγότερο μόνος σε αυτό που βιώνετε, καθώς συνειδητοποιείτε ότι είναι ένα βίωμα που προκύπτει συχνά στις ανθρώπινες σχέσεις και ότι πολλοί άλλοι άνθρωποι έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο. Κατανοώ την αντίδρασή σας να εκλαμβάνετε ως σκληρότητα την άρνηση επικοινωνίας του άλλου προσώπου, όπως επίσης κατανοώ και την ανάγκη σας να λάβετε κάποιες εξηγήσεις. Συγχρόνως όμως, αν δεν κάνω λάθος, διακρίνω στα γραφόμενά σας και μία υπό διαμόρφωση αποδοχή ότι κάποια πράγματα απλώς συμβαίνουν πέρα από το δικό μας έλεγχο μας και ότι εμείς “οφείλουμε” στον εαυτό μας να βρούμε τρόπο να τα διαχειριστούμε και να τα χωρέσουμε. Να είστε καλά και ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο.
Μαζί με την καλησπέρα μου ήθελα να ρωτήσω,πως αντιμετωπίζεται ο αποκλεισμός όταν αφορά παιδί ;
Η αγνόηση μεταξύ μάνας και κόρης ;
Έστω με καθυστέρηση, σας ευχαριστώ πολύ για το ερώτημα. Έχετε δίκιο να αναρωτιέστε για το πώς λειτουργεί η σιωπή στη σχέση μητέρας – κόρης γιατί ο συγκεκριμένος τύπος σχέσης έχει προφανώς κάποιες ιδιαιτερότητες συγκριτικά με τη στενή διαπροσωπική σχέση μεταξύ ενηλικών. Σε ένα γενικό επίπεδο βέβαια όλοι οι τύποι σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων έχουν σαφείς ομοιότητες και άρα η σιωπή ως μηχανισμός διαχείρισης των προκλήσεων και προβλημάτων που αναδεικνύονται λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο, αλλά σε ένα άλλο, ειδικότερο επίπεδο, η σχέση γονιού – παιδιού κυρίως με την ανισοτιμία γνώσης, εμπειρίας, εξουσίας που τη διακρίνει, διαμορφώνει ένα τελείως διαφορετικό διαπροσωπικό πλαίσιο και επομένως μια διαφορετική ανάγνωση του μηχανισμού της σιωπής. Θα χρειαζόταν μάλλον ένα ολόκληρο άρθρο για να μπει κανείς σε λεπτομέρειες, υποπεριπτώσεις και τρόπους αντιμετώπισης, αλλά ως γενική αρχή θα έλεγα ότι η διαφορά εξουσίας στη σχέση γονιού – παιδιού είναι ο κύριος διαφοροποιητικός παράγοντας. Και πάλι σας ευχαριστώ.